چای ایرانی چیست؟

چای ایرانی نوشیدنی‌ای خوش‌ عطر و طعم است که قدمت مصرف آن در ایران به قرن هفدهم میلادی بازمی‌گردد. این چای در مناطق شمالی کشور، به ویژه استان‌های گیلان و مازندران کشت می‌شود. آب و هوای معتدل و بارندگی فراوان در این مناطق، شرایط ایده‌آلی را برای رشد باکیفیت بوته‌های چای فراهم کرده است.

با انواع چای ایرانی، ویژگی‌های یک چای مرغوب، نحوه تشخیص اصالت آن و نکات مهم در دم کردن چای ایرانی آشنا خواهید شد.

عمده فروشی صحرایی به فروش ادویه جات ، برنج ، میوه خشک ، سبزی خشک ، حبوبات و غیره میکند.

انواع چای ایرانی

چای ایرانی بر اساس فصل برداشت و جوانه‌هایی که برای تهیه آن استفاده می‌شود، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود.

همچنین عمده فروشی صحرایی اقدام به فروش عمده چای خارجی نیز میکند.

شناخت این انواع به شما کمک می‌کند تا متناسب با ذائقه خود، بهترین انتخاب را داشته باشید:

• چای سرگل بهاره:

  مرغوب‌ترین نوع چای ایرانی، چای سرگل بهاره است. این چای از جوانه‌های نوک بوته چای که در فصل بهار چیده می‌شوند، تهیه می‌گردد. چای سرگل بهاره عطر و طعم بسیار دلنشین و کمی گس دارد. همچنین رنگ آن پس از دم کشیدن، زرد روشن و ملایم است.

• چای قلم ایرانی:

  برای تهیه چای قلم، از دو برگ انتهایی و یک برگ میانی (موسوم به برگ سوم) بوته چای استفاده می‌شود. این چای درشت‌تر از چای سرگل است و رنگ پررنگ‌تری دارد. برخی از افراد عطر و طعم چای قلم را نسبت به سایر انواع چای ایرانی می‌پسندند.

• ممتاز ایرانی:

  چای ممتاز ایرانی ترکیبی از برگ‌های بالایی و پایینی بوته چای است. این چای از نظر عطر و طعم، بین چای سرگل و چای قلم قرار می‌گیرد. تلخی و گس‌تری چای ممتاز نیز ملایم‌تر از چای سرگل است.

• چای شکسته ایرانی:

  چای شکسته ایرانی از برگ‌های درشت‌تر و شکسته‌ی بوته چای به دست می‌آید. این چای رنگ تیره‌تری دارد و طعم آن نیز کمی گس‌تر است.

• چای سیاه ایرانی:

  اصطلاح چای سیاه ایرانی، در واقع به تمام چای‌های ایرانی که فرایند اکسیداسیون را طی کرده‌اند، گفته می‌شود. در این فرایند، برگ‌های سبز چای با اکسیژن هوا تماس پیدا می‌کنند و رنگ آن‌ها به سیاه تغییر می‌یابد. تقریبا تمامی چای‌های ایرانی که به بازار عرضه می‌شوند، چای سیاه هستند.

• چای سبز ایرانی:

  چای سبز ایرانی نوع خاصی از چای است که فرایند اکسیداسیون را طی نمی‌کند. به همین دلیل، برگ‌های آن سبز باقی مانده و عطر و طعم متفاوتی نسبت به چای سیاه دارد. با این حال، میزان تولید چای سبز ایرانی در مقایسه با چای سیاه بسیار کمتر است.

ویژگی‌های چای ایرانی مرغوب

چای ایرانی مرغوب دارای ویژگی‌های ظاهری، عطر و طعمی است که با شناخت آن‌ها می‌توانید بهترین انتخاب را داشته باشید:

همچنین عمده فروشی صحرایی اقدام به فروش عمده دمنوش نیز میکند.

• ظاهر:

  برگ‌های چای ایرانی مرغوب، درشت و یکدست هستند. رنگ آن‌ها نیز باید سیاه متمایل به قهوه‌ای باشد. از خرید چای‌هایی که رنگ غیرطبیعی تیره یا برگ‌های خاکه‌ای و پودری دارند، خودداری کنید.

• عطر:

  چای ایرانی مرغوب، عطر ملایم و مطبوعی دارد. نباید هیچ‌گونه بوی نامطبوعی مانند سوختگی یا ماندگی از آن استشمام شود.

• طعم:

  طعم چای ایرانی مرغوب، گس ملایم و مطلوبی دارد. نباید تلخی زننده‌ای داشته باشد. همچنین طعم و عطر چای باید ماندگار بوده و با چند بار دم کشیدن از بین نرود.

تشخیص چای ایرانی اصل

متاسفانه در بازار گاهی اوقات چای‌های خارجی با عنوان چای ایرانی به فروش می‌رسند. برای تشخیص چای ایرانی اصل، به نکات زیر توجه کنید:

• رنگ چای:

  چای ایرانی رنگ طبیعی و ملایمی دارد. رنگ‌های بسیار تیره و غیرطبیعی معمولا نشان‌دهنده‌ی استفاده از رنگ‌های مصنوعی در چای است.

• سرعت رنگ‌دهی:

  چای ایرانی مرغوب به سرعت رنگ پس نمی‌دهد. برای دم کشیدن مناسب، نیاز به زمان بیشتری (حدود 10 الی 15 دقیقه) روی حرارت غیرمستقیم دارد.

فروش عمده چای ایرانی

چای، نوشیدنی گرم و محبوب ایرانیان، نقش بسزایی در فرهنگ و تجارت کشور ایفا می‌کند. در این میان، فروش عمده چای ایرانی، به‌عنوان محصولی باکیفیت و خوش‌ عطر، همواره مورد توجه تجار و فعالان صنعت غذایی قرار داشته است.

ایران سابقه‌ای طولانی در کشت چای دارد و مناطق شمالی کشور، به دلیل برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب، به قطب تولید این محصول تبدیل شده‌اند. لاهیجان، در استان گیلان، به‌عنوان پایتخت جهانی چای شناخته می‌شود و سهم قابل توجهی از برداشت و فرآوری چای ایرانی را به خود اختصاص داده است.

رونق بازار فروش عمده چای ایرانی

بازار فروش عمده چای ایرانی همواره از پویایی خاصی برخوردار بوده است. دلایل متعددی در این رونق نقش دارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• علاقمندی مصرف‌کنندگان به طعم و عطر چای ایرانی: چای ایرانی، به دلیل داشتن عطر و طعم منحصر به فرد، مورد پسند بسیاری از مصرف‌کنندگان داخلی قرار می‌گیرد.
• توجه به سلامت: مصرف‌کنندگان امروزه نسبت به سلامت محصولات غذایی حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. چای ایرانی، به دلیل فرآوری سنتی و عاری بودن از طعم‌دهنده‌های مصنوعی، گزینه‌ای ایده‌آل برای این افراد به شمار می‌رود.
• رقابت‌پذیری در بازار جهانی: چای ایرانی، علاوه بر تامین نیاز داخلی، در بازارهای جهانی نیز حرفی برای گفتن دارد. کیفیت مطلوب این محصول، در کنار قیمت مناسب، سبب شده تا تجار خارجی نیز به خرید عمده چای ایرانی تمایل نشان دهند.
• توسعه صنعت گردشگری: رونق صنعت گردشگری در مناطق شمالی کشور، به افزایش تقاضا برای خرید سوغات و محصولات محلی از جمله چای ایرانی منجر شده است.

انواع چای ایرانی برای فروش عمده

چای ایرانی در انواع مختلفی برداشت و فرآوری می‌شود که هر کدام از آن‌ها، ویژگی‌های خاص خود را دارند. عمده‌ترین انواع چای ایرانی قابل عرضه برای فروش عمده عبارتند از:

• چای سیاه: این نوع چای، پرمصرف‌ترین چای ایرانی به شمار می‌رود و از تخمیر کامل برگ‌های چای به دست می‌آید. چای سیاه ایرانی دارای رنگ، عطر و طعم قوی است.
• چای سبز: چای سبز ایرانی، با فرآیند ملایم‌تری نسبت به چای سیاه تهیه می‌شود. این نوع چای، به دلیل حفظ بیشتر مواد آنتی‌اکسیدان، از خواص سلامتی بیشتری برخوردار است.
• چای سفید: چای سفید، لطیف‌ترین نوع چای ایرانی محسوب می‌شود و از جوانه‌های اولیه برگ چای به دست می‌آید. این نوع چای، به دلیل فرآوری بسیار کم، دارای عطر و طعم بسیار ملایمی است.
• چای‌کله‌مور: چای‌کله‌مور، از جوانه‌های باز نشده و برگ‌های یکدست چای به دست می‌آید. این نوع چای، از عطر و طعم قوی‌تری نسبت به چای سیاه برخوردار است.

نکات کلیدی در فروش عمده چای ایرانی

برای ورود به بازار فروش عمده چای ایرانی و موفقیت در این عرصه، توجه به نکات زیر ضروری است:

• درجه‌بندی و کیفیت چای: چای ایرانی بر اساس معیارهای مختلفی همچون اندازه برگ، رنگ، عطر و طعم درجه‌بندی می‌شود. شناخت انواع چای و درجه‌بندی آن‌ها، در خرید موفق و فروش سودآور نقش مهمی ایفا می‌کند.
• بسته‌بندی مناسب: بسته‌بندی چای ایرانی باید به گونه‌ای باشد که ضمن حفظ کیفیت و تازگی محصول، دارای ظاهری زیبا و شکیل باشد. بسته‌بندی مناسب، به ویژه در صادرات چای ایرانی، اهمیت بسزایی دارد.
• شرایط نگهداری: چای ایرانی به عوامل محیطی همچون نور، دما و رطوبت حساس است. رعایت شرایط مناسب نگهداری، از افت کیفیت چای و ماندگاری آن در انبار جلوگیری می‌کند.
• بازاریابی و فروش: با توجه به رقابتی بودن بازار، تدوین استراتژی مناسب برای بازاریابی و فروش چای ایرانی، به جذب مشتریان و افزایش سهم فروش کمک می‌کند.

با توجه به موارد ذکر شده، فروش عمده چای ایرانی می‌تواند زمینه‌ساز رونق اقتصادی و توسعه صادرات غیرنفتی کشور باشد. کیفیت بالای چای ایرانی، در کنار توجه به نکات کلیدی در تجارت این محصول، می‌تواند به موفقیت فعالان این عرصه و

خواص چای ایرانی

چای ایرانی، نوشیدنی گرم و خوش‌ عطری که در سراسر کشور طرفداران پرشماری دارد، فراتر از یک عادت غذایی، ریشه در فرهنگ و سنت ایرانیان دارد. در کنار لذت و آرامشی که یک فنجان چای ایرانی به ارمغان می‌آورد، این دمنوش فواید بسیاری برای سلامتی بدن دارد.

ترکیبات مفید چای ایرانی: راز سلامتی در هر جرعه

چای ایرانی سرشار از ترکیبات مختلفی است که هر یک نقشی اساسی در سلامتی ایفا می‌کنند. مهم‌ترین این ترکیبات عبارتند از:

• آنتی‌اکسیدان‌ها: چای ایرانی به ویژه حاوی نوعی از آنتی‌اکسیدان به نام فلاونوئید است. این ترکیبات با رادیکال‌های آزاد که عامل اصلی تخریب سلولی و بروز بیماری‌ها هستند، مبارزه می‌کنند.
• کافئین: کافئین موجود در چای ایرانی موجب افزایش انرژی و بهبود عملکرد مغز می‌شود. میزان کافئین چای ایرانی نسبت به قهوه کمتر است و همین امر، مصرف آن را برای افرادی که نسبت به کافئین حساسیت دارند، مناسب‌تر می‌کند.
• پلی‌فنول‌ها: این دسته از ترکیبات با خاصیت ضدالتهابی، به حفظ سلامت قلب و عروق و کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها کمک می‌کنند.
• تیانین: تیانین نوعی اسید آمینه است که موجب آرامش و کاهش استرس می‌شود. وجود این ترکیب در کنار کافئین، خاصیتی متعادل‌کننده ایجاد می‌کند که مانع از بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش از حد کافئین، مانند بی‌قراری و اضطراب، می‌شود.

فنجان به فنجان، سلامتی را جرعه بزنید

با مصرف چای ایرانی می‌توان از فواید متعدد آن برای سلامتی بهره‌مند شد. برخی از مهم‌ترین این خواص عبارتند از:

• تقویت سیستم ایمنی بدن: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای ایرانی با تقویت سیستم ایمنی بدن، به مبارزه با بیماری‌های عفونی کمک می‌کنند.
• بهبود عملکرد مغز: کافئین و تیانین موجود در چای ایرانی، موجب افزایش تمرکز، بهبود حافظه و ارتقای عملکرد کلی مغز می‌شوند.
• کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی: پلی‌فنول‌های موجود در چای ایرانی به کاهش کلسترول بد خون و تنظیم فشار خون کمک می‌کنند و به همین ترتیب، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهند.
• تنظیم قند خون: چای ایرانی با دارا بودن ترکیبات خاص، به تنظیم قند خون و بهبود عملکرد انسولین کمک می‌کند و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می‌دهد.
• بهبود سلامت دستگاه گوارش: چای ایرانی خاصیت ضدالتهابی دارد و می‌تواند به تسکین درد معده و روده کمک کند. همچنین مصرف چای ایرانی می‌تواند موجب تقویت باکتری‌های مفید دستگاه گوارش شود.
• ایجاد حس آرامش: وجود تیانین در کنار کافئین در چای ایرانی، موجب ایجاد حس آرامش و کاهش استرس می‌شود. نوشیدن یک فنجان چای ایرانی در انتهای روز می‌تواند به داشتن خوابی آرام کمک کند.

نکاتی مهم برای بهره‌مندی از خواص چای ایرانی

برای اینکه بیشترین بهره را از خواص چای ایرانی ببرید، توجه به نکات زیر ضروری است:

• از چای ایرانی مرغوب استفاده کنید: چای ایرانی مرغوب، عطر و رنگ طبیعی دارد. از خرید چای‌های سیاه رنگ و با عطر تند خودداری کنید، زیرا این ویژگی‌ها می‌تواند نشان‌دهنده‌ی استفاده از رنگ‌های مصنوعی و اسانس باشد.
• چای را به درستی دم کنید: بهترین دما برای دم کردن چای ایرانی، در حدود 80 تا 90 درجه سانتی‌گراد است. استفاده از آب جوشیده و دم کردن بیش از حد چای، موجب تلخی آن شده و از خواص آن می‌کاهد.
• از مصرف بیش از حد چای خودداری کنید: مصرف بیش از حد چای ایرانی می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند بی‌خوابی، تپش قلب و سر درد شود. به طور کلی مصرف 2 تا 3 فنجان چای ایرانی در روز، برای بهره‌مندی از خواص آن، مناسب است.
• زمان مناسب برای نوشیدن چای را در نظر بگیرید: به دلیل وجود کافئین، بهتر است از مصرف چای ایرانی در ساعات پایانی شب

نحوه کشت چای ایرانی

چای ایرانی نوشیدنی‌ای خوش‌ عطر و طعم است که طرفداران بسیاری دارد. اما شاید برایتان جالب باشد بدانید که بخش قابل توجهی از چای مصرفی کشور، وارداتی است. با این حال، استان گیلان به عنوان قطب اصلی کشت چای در ایران شناخته می‌شود و هکتارها باغ سرسبز چای، چشم‌اندازهای زیبایی را در این خطه رقم زده است.

اگر به فکر راه‌اندازی باغ چای هستید یا صرفا به نحوه کشت این محصول علاقه‌مندید، این مطلب را از دست ندهید. در این راهنما، به صورت جامع با مراحل کاشت، نگهداری و برداشت چای ایرانی آشنا خواهید شد.

آب و هوای مناسب برای کشت چای ایرانی

چای، گیاهی نیمه‌گرمسیری است که برای رشد به آب و هوای گرم و مرطوب نیاز دارد. هرچه میزان رطوبت هوا بیشتر باشد، کیفیت و کمیت محصول نهایی نیز افزایش می‌یابد. شرایط ایده‌آل برای کشت چای ایرانی عبارتند از:

• میزان بارندگی: سالانه حداقل ۱۵۰۰ میلی‌متر بارندگی
• دما: میانگین دمای سالانه ۱۸ درجه سانتی‌گراد (حداکثر ۳۲ درجه و حداقل ۶ درجه)
• خاک: نرم، با زهکشی مناسب و اسیدیته (PH) بین ۵.۴ تا ۶
• ارتفاع: بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا
• آفتاب: دریافت کافی نور خورشید در طول روز

وزش بادهای شدید، سرد یا گرم برای گیاه چای مضر است. همچنین دوره خشکی هوا نباید بیش از دو ماه در سال به طول بیانجامد.

روش‌های تکثیر چای ایرانی

تکثیر چای ایرانی به دو صورت اصلی امکان‌پذیر است:

• کشت بذر: این روش معمولا در سطوح تجاری و برای تولید انبوه نهال استفاده می‌شود. بذر چای باید تازه باشد و قدرت جوانه‌زنی بالایی داشته باشد. کاشت بذر در خزانه انجام شده و پس از طی دوره‌ای مشخص، نهال‌های آماده به زمین اصلی منتقل می‌گردند.
• قلمه زدن: روشی رایج و آسان‌تر برای تکثیر چای ایرانی است. در این روش، قلمه‌هایی به طول تقریبی ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر از ساقه‌های چوبی ولی جوان گیاه مادری جدا شده و پس از طی مراحلی مانند تیماردهی با قارچ‌کش و ریشه‌زایی در محیطی مناسب، برای کاشت در زمین اصلی آماده می‌شوند.

در صورتی که قصد راه‌اندازی باغ چای در وسعت زیاد را دارید، توصیه می‌شود از نهال‌های اصلاح‌شده و گواهی‌شده استفاده کنید. این نهال‌ها از نظر مقاومت در برابر بیماری‌ها و آفات، عملکرد (برداشت محصول) و کیفیت برگ برتری دارند.

مراحل کاشت چای ایرانی در زمین اصلی

پس از انتخاب زمین مناسب و آماده‌سازی خاک (با کوددهی و زهکشی مناسب)، مراحل کاشت چای ایرانی به شرح زیر است:

1. گودالکاری: گودال‌هایی به عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر و فاصله حدود یک متر از هم حفر کنید.
2. کاشت نهال: نهال‌ها را به آرامی در گودال قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که ریشه‌ها کاملا در خاک پخش شده‌اند.
3. آبیاری: پس از کاشت، به خوبی پای نهال‌ها را آبیاری کنید تا خاک نشست پیدا کند.
4. مالچ‌پاشی: برای حفظ رطوبت خاک و جلوگیری از رشد علف‌های هرز، اطراف تنه نهال را با مالچ (پوششی از مواد آلی مانند برگ و چوب خرد شده) بپوشانید.

نگهداری و مراقبت از باغ چای ایرانی

نگهداری اصولی از باغ چای، نقش مهمی در افزایش عملکرد و کیفیت محصول نهایی دارد. برخی از مهم‌ترین نکات در زمینه مراقبت از باغ چای ایرانی عبارتند از:

• آبیاری: آبیاری منظم و اصولی، به ویژه در ماه‌های گرم و خشک سال، از ضرورت‌های اساسی است. میزان نیاز آبیاری به عوامل مختلفی مانند جنس خاک، بارندگی و… بستگی دارد.
• هرس: هرس اصولی و به موقع، علاوه بر فرم‌دهی به بوته‌های چای، موجب افزایش میزان برداشت محصول و جوان‌سازی بوته‌ها می‌شود.

قیمت چای ایرانی

چای ایرانی نوشیدنی محبوب و پرطرفداری است که عطر، طعم و کیفیت آن زبانزد خاص و عام است. اما هنگام خرید این محصول با توجه به انواع مختلف و بازه قیمتی گسترده، ممکن است دچار سردرگمی شوید. در این راهنما قصد داریم تا اطلاعات جامعی در رابطه با قیمت چای ایرانی و عوامل موثر بر آن در اختیار شما قرار دهیم.

انواع چای ایرانی

اولین عامل تاثیرگذار بر قیمت چای ایرانی، نوع آن است. به‌طور کلی چای ایرانی را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

• چای سرگل: این چای از جوانه‌های نوک برگ گیاه چای به دست می‌آید و به دلیل لطافت، عطر و طعم بی‌نظیر، گران‌ترین نوع چای ایرانی محسوب می‌شود.
• چای ممتاز: چای ممتاز از برگ‌های درشت‌تر و باکیفیت برداشت اول بهاره به دست می‌آید. این چای نیز از عطر و طعم مطلوبی برخوردار است و قیمتی پایین‌تر از چای سرگل دارد.
• چای قلم: در مراحل سورتینگ و جداسازی، ساقه‌های درشت‌تر چای از برگ‌ها جدا می‌شوند. این ساقه‌ها اصطلاحا چای قلم نامیده می‌شوند. چای قلم معمولا رنگ ملایم‌تری دارد و از نظر طعم، کمی گس‌تر است. قیمت چای قلم نسبت به دو نوع قبلی مناسب‌تر است.
• چای شکسته: برگ‌های خرد شده و ریزتر چای در دسته چای شکسته قرار می‌گیرが取. این نوع چای معمولا عطر و طعم ملایم‌تری دارد و از نظر قیمت، اقتصادی‌ترین نوع چای ایرانی به شمار می‌رود.
• چای سیاه: چای سیاه رایج‌ترین نوع چای ایرانی است که در معرض اکسیداسیون قرار گرفته و رنگ تیره‌تری نسبت به سایر انواع دارد.
• چای سبز: چای سبز برخلاف چای سیاه، فرآیند اکسیداسیون را طی نمی‌کند و به همین دلیل رنگ سبز طبیعی برگ چای را حفظ می‌کند. این نوع چای معمولا از خواص بیشتری برخوردار است.

عوامل موثر بر قیمت چای ایرانی

علاوه بر نوع چای، عوامل دیگری نیز بر قیمت نهایی محصول تاثیرگذار هستند:

• کیفیت محصول: کیفیت برگ چای، از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده قیمت است. هرچه برگ‌ها جوان‌تر، درشت‌تر و بدون شکستگی باشند، چای از کیفیت بالاتری برخوردار است و طبیعتا قیمت گران‌تری خواهد داشت.
• فصل برداشت: بهترین زمان برداشت چای، فصل بهار است. به همین دلیل، معمولا قیمت چای بهاره نسبت به چای برداشت تابستانه بالاتر است.
• منطقه کشت: مناطق شمالی ایران به ویژه لاهیجان، از اصلی‌ترین قطب‌های تولید چای باکیفیت هستند. چای این مناطق معمولا از قیمت بالاتری برخوردار است.
• نوع بسته‌بندی: بسته‌بندی‌های شیک و باکیفیت می‌توانند بر قیمت نهایی چای تاثیر بگذارند.
• برند: برندهای معتبر که بر کیفیت محصولات خود تاکید دارند، معمولا چای را با قیمت بالاتری به بازار عرضه می‌کنند.

نکاتی برای خرید چای ایرانی باکیفیت

با توجه به موارد ذکر شده، برای خرید چای ایرانی باکیفیت و متناسب با نیاز خود، به نکات زیر توجه داشته باشید:

• نوع مصرف: اگر به دنبال عطر و طعم بی‌نظیر هستید، چای سرگل یا ممتاز گزینه مناسبی است. اما برای مصرف روزانه، چای قلم یا شکسته نیز می‌تواند انتخاب خوبی باشد.
• رنگ چای: رنگ چای باکیفیت ایرانی، معمولا سیاه براق (برای چای سیاه) یا سبز متمایل به زرد (برای چای سبز) است. از خرید چای با رنگ کدر یا کهنه خودداری کنید.
• عطر چای: عطر چای باکیفیت ایرانی، ملایم و مطبوع است. از خرید چای بی‌بو یا دارای بوی نامطبوع خودداری کنید.
• ** طعم چای:** چای باکیفیت ایرانی، طعم گس ملایمی دارد. از خرید چای با طعم تلخ یا گس زننده خودداری کنید.

کشورهای تولید کننده چای ایرانی

چای، نوشیدنی گرم محبوب ایرانیان کهن و طولانی دارد. در حالی که مصرف چای در ایران رواج گسترده ای دارد، اما شاید این سوال برایتان پیش بیاید که اصلاً چای ایرانی در کدام نقاط کشور تولید می شود؟

برخلاف تصور رایج، ایران نیز جزو کشورهای تولید کننده چای است. البته میزان تولید چای ایرانی در مقایسه با کشورهای مطرحی همچون چین، هند، کنیا و سریلانکا به مراتب کمتر است. با این وجود، کیفیت چای ایرانی به دلیل عطر، طعم و خواص منحصر به فرد آن شناخته شده است.

مناطق اصلی کشت چای ایرانی

در ایران، مناطق شمالی کشور به دلیل برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب، نقش اساسی در تولید چای دارند. استان های گیلان و مازندران، قطب های اصلی کشت چای به شمار می روند.

• گیلان:

  استان گیلان با دارا بودن سابقه طولانی در کشت چای، به عنوان پایتخت چای ایران شناخته می شود. مناطق لاهیجان، سیاهکل، آستارا، شفت و رودسر، مهمترین مناطق تولید چای در استان گیلان هستند.

• مازندران:

  در استان مازندران نیز مناطق شرقی همچون رامسر، کلاردشت، چالوس و عباس آباد، به کشت چای اختصاص یافته اند. هرچند میزان تولید چای مازندران نسبت به گیلان کمتر است، اما کیفیت چای تولیدی این مناطق، به ویژه چای رامسر، شهرت قابل توجهی دارد.

شرایط اقلیمی مناسب برای کشت چای ایرانی

کشت چای نیازمند شرایط آب و هوایی خاصی است. بارندگی فراوان، دما و رطوبت بالا، از عوامل کلیدی برای رشد مطلوب گیاه چای به شمار می روند.

• بارندگی:

  مناطق شمالی ایران به واسطه برخورداری از اقلیم کوهستانی و نزدیکی به دریای خزر، از میزان بارندگی مناسب برخوردار هستند. این عامل، تامین کننده رطوبت مورد نیاز برای رشد برگ های چای است.

• دما:

  دمای مناسب برای رشد چای، بین 17 تا 25 درجه سانتیگراد است. خوشبختانه، میانگین دما در مناطق شمالی کشور، شرایط مطلوبی را برای پرورش این گیاه فراهم می کند.

• رطوبت:

  رطوبت بالا، یکی از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت برگ های چای به شمار می رود. مه غلیظی که در اغلب نقاط شمال ایران مشاهده می شود، نقش بسزایی در تامین رطوبت مورد نیاز برای رشد چای دارد.

انواع چای ایرانی

چای ایرانی با توجه به زمان برداشت و نحوه‌ی فرآوری، به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود. رایج ترین انواع چای ایرانی عبارتند از:

• چای سیاه:

  این نوع چای، پس از چیده شدن، فرآیند اکسیداسیون را طی می کند. در نتیجه‌ی این فرآیند، رنگ برگ های چای به سیاه تغییر پیدا کرده و عطر و طعم گس آن افزایش می یابد. چای سیاه ایرانی، پرمصرف ترین نوع چای در کشور به شمار می رود.

• چای سبز:

  چای سبز برخلاف چای سیاه، فرآیند اکسیداسیون را طی نمی کند. به همین دلیل، رنگ برگ های آن سبز باقی مانده و عطر و طعم گس کمتری دارد. چای سبز ایرانی، به دلیل برخورداری از خاصیت آنتی اکسیدانی بالا، از محبوبیت قابل توجهی در میان طرفداران سبک زندگی سالم برخوردار است.

• چای سفید:

  چای سفید، لطیف ترین نوع چای ایرانی است. این چای از جوانه های اولیه‌ی گیاه چای به دست می آید و فرآیند خاصی را طی نمی کند. چای سفید ایرانی، به دلیل طعم بسیار ملایم و خواص منحصر به فرد آن، از ارزش بالایی برخوردار است.

شهر های تولید کننده چای ایرانی در ایران

چای ایرانی نوشیدنی‌ای خوش‌ عطر و رنگ است که از دیرباز در میان مردم کشورمان جایگاه ویژه‌ای داشته است. اما شاید این سوال برایتان پیش بیاید که چای ایرانی در کدام نقاط کشور کشت می‌شود؟ در این نوشتار قصد داریم به معرفی مناطق تولیدکننده‌ی چای ایرانی در ایران بپردازیم.

گیلان، پیشرو در تولید چای ایرانی

استان سرسبز گیلان، قطب اصلی تولید چای ایرانی به شمار می‌رود. شرایط آب و هوایی مناسب، بارش فراوان باران و خاک حاصلخیز این استان، زمینه‌ای ایده‌آل را برای رشد و شکوفایی باغات چای فراهم کرده است.

• لاهیجان: لاهیجان را می‌توان مهد کشت چای ایرانی دانست. نخستین بوته‌های چای در اواخر قرن نوزدهم هجری شمسی در این شهر کاشته شد و از آن زمان تاکنون، لاهیجان همواره در صدر تولیدکنندگان چای ایرانی قرار داشته است.
• دیگر مناطق چای خیز گیلان: شهرستان‌های لنگرود، املش، رودسر، فومن و صومعه‌سرا در شرق گیلان و همچنین مناطق غربی‌تر مانند ماسال و رضوانشهر نیز از دیگر نقاط مهم کشت چای در این استان هستند.

مازندران، همدم گیلان در تولید چای

استان مازندران، همسایه شرقی گیلان، دیگر منطقه‌ی مهم تولید چای ایرانی است. در بخش‌های غربی استان مازندران، به ویژه مناطق رامسر و تنکابن، شرایط اقلیمی مناسب برای کشت چای وجود دارد. باغات چای مازندران وسعت کمتری نسبت به گیلان دارند، اما کیفیت چای تولیدی این مناطق نیز قابل توجه است.

سابقه‌ی تاریخی کشت چای در ایران

آشنایی ایرانیان با چای به قرن هفدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن دوران، چای به عنوان نوشیدنی‌ای لوکس در میان طبقات بالای جامعه مصرف می‌شد. اما ورود اولین بوته‌های چای برای کشت، به اواخر قرن نوزدهم هجری شمسی برمی‌گردد.

• کاشف‌السلطنه: شخصی به نام محمد میرزا قوانلو قاجار، ملقب به کاشف‌السلطنه، در سفری که به هندوستان داشت، برای نخستین بار بذر چای را با خود به ایران آورد. با توجه به شباهت‌های اقلیمی منطقه‌ی لاهیجان با هندوستان، کاشف‌السلطنه اقدام به کاشت این بذرها در لاهیجان کرد.
• بومی شدن چای در ایران: خوشبختانه، چای با شرایط آب و هوایی شمال ایران سازگاری خوبی نشان داد و به سرعت در این مناطق گسترش پیدا کرد. مردم حتی در حیاط خانه‌های خود نیز اقدام به کاشت نهال چای می‌کردند.

فراوری چای ایرانی

با توسعه‌ی باغات چای، نیاز به ایجاد کارخانه‌هایی برای فرآوری این محصول نیز احساس شد. اولین کارخانه‌ی چای‌سازی ایران در سال ۱۳۱۱ خورشیدی در لاهیجان تاسیس گردید. در این کارخانه‌ها، برگ‌های چای پس از چیدن، مراحل مختلفی مانند پژمرده‌سازی، مالش، اکسیداسیون، خشک‌کردن و درجه‌بندی را طی می‌کنند تا در نهایت به محصول نهایی یعنی چای خشک تبدیل شوند.

اهمیت اقتصادی و اجتماعی کشت چای در ایران

کشت چای در شمال ایران علاوه بر تامین بخشی از نیاز داخلی کشور به این محصول، نقش مهمی در رونق اقتصادی این مناطق ایفا می‌کند. هزاران نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند. همچنین، مناظر سرسبز باغات چای به یکی از جاذبه‌های گردشگری شمال کشور تبدیل شده و در جذب گردشگران داخلی و خارجی تاثیر بسزایی داشته است.

چالش‌های پیش روی صنعت چای ایرانی

صنعت چای ایرانی با چالش‌هایی نیز روبرو است. از جمله‌ی این چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• واردات بی‌رویه‌ی چای خارجی: واردات بی‌رویه‌ی چای خارجی، به ویژه چای با کیفیت پایین و قیمت ارزان، می‌تواند بازار چای ایرانی را با مشکل مواجه سازد.
• کمبود صنایع تبدیلی: نبودِ صنایع تبدیلی کافی برای فرآوری انواع مختلف چای می‌تواند منجر به خام‌ فروشی محصول و کاهش ارزش افزوده‌ی آن شود.
• آفات و بیماری‌های چای: باغات چای ممکن است در معرض هجوم آفات و بیماری‌های مختلف قرار گیرند که این امر می‌تواند موجب کاهش محصول نهایی شود.

صادرات چای ایرانی

چای ایرانی، نوشیدنی محبوب با عطر و طعم منحصر به فرد، در کنار تأمین بخشی از نیاز داخلی، به عنوان کالای صادراتی نیز شناخته می‌شود. در سال‌های اخیر، صادرات این محصول با رشد قابل توجهی همراه بوده است. این امر نه تنها سبب ارزآوری برای کشور می‌شود، بلکه نشانگر کیفیت و مرغوبیت چای ایرانی در عرصه تجارت جهانی است.

آمار صادرات چای ایرانی

بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، در سال 1401، بیش از 36 هزار و 268 تن چای سیاه و کیسه‌ای به 26 کشور جهان صادر شده است. این رقم در مقایسه با سال 1400، که حدود 26 هزار تن بود، بیانگر افزایش 38.3 درصدی از نظر وزن است.

مهم‌تر از افزایش وزنی، رشد قابل توجه ارزش صادرات چای ایرانی است. درآمد ارزی حاصل از صادرات این محصول در سال گذشته، بیش از 43 میلیون و 277 هزار دلار معادل بالغ بر 1206 میلیارد تومان بوده است. این ارقام به ترتیب، رشد 64.45 و 97.45 درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهند.

بازارهای هدف صادرات چای ایرانی

چای ایرانی به طیف وسیعی از کشورهای جهان صادر می‌شود. در سال 1401، امارات متحده عربی با خرید بیش از 20 هزار تن چای و ارزشی بالغ بر 25 میلیون دلار، در جایگاه نخست بازارهای هدف قرار گرفت. پس از آن، کشورهای روسیه و ترکیه با فاصله‌ای قابل توجه، به ترتیب با خرید 3987 تن و 3576 تن، در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.

از دیگر بازارهای صادراتی چای ایرانی می‌توان به کشورهای همسایه نظیر عراق، افغانستان، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و همچنین کشورهای اروپایی مانند آلمان، سوئیس، سوئد، هلند و فرانسه اشاره کرد. حضور چای ایرانی در بازار کشورهایی نظیر هند، پاکستان، کانادا، گرجستان و حتی قطر نیز قابل توجه است.

عوامل مؤثر بر رونق صادرات چای ایرانی

چند عامل کلیدی در افزایش صادرات چای ایرانی در سال‌های اخیر مؤثر بوده‌اند:

• افزایش کیفیت چای ایرانی: ارتقای کیفیت برگ چای تولیدی در ایران، از طریق به‌کارگیری روش‌های نوین کشاورزی و فرآوری، سبب شده تا چای ایرانی از نظر عطر، طعم و رنگ، قابلیت رقابت بالاتری در بازارهای جهانی پیدا کند.
• توجه به بسته‌بندی: اهمیت دادن به بسته‌بندی مناسب و جذاب برای چای ایرانی، نقش مؤثری در جلب نظر خریداران خارجی داشته است. بسته‌بندی‌های شیک و بهداشتی، می‌تواند ارزش افزوده بیشتری برای چای ایرانی ایجاد کند.
• حمایت‌های دولتی: حمایت‌های هدفمند دولت از صادرات چای ایرانی، از جمله تسهیلات و معافیت‌های گمرکی، می‌تواند به حضور پررنگ‌تر این محصول در بازارهای جهانی کمک کند.
• بازاریابی و معرفی محصول: معرفی گسترده چای ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی، برگزاری رویدادهای تجاری و تبلیغات هدفمند، می‌تواند به شناخت بیشتر بازارهای هدف از کیفیت و ویژگی‌های منحصر به فرد چای ایرانی منجر شود.

چشم‌انداز آینده صادرات چای ایرانی

با توجه به روند افزایشی صادرات چای ایرانی در سال‌های اخیر و برخورداری از ظرفیت‌های بالقوه، چشم‌انداز روشنی برای توسعه صادرات این محصول در آینده وجود دارد. دستیابی به این هدف مستلزم توجه جدی به ارتقای مستمر کیفیت، تنوع‌بخشی به محصولات صادراتی، بهبود زیرساخت‌های صادراتی و توسعه فعالیت‌های بازاریابی است.

صادرات چای ایرانی می‌تواند ضمن ارزآوری برای کشور، به توسعه صنعت چای داخلی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید کمک کند. با برنامه‌ریزی دقیق و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود، می‌توان جایگاه چای ایرانی را در بازارهای جهانی بیش از پیش تثبیت کرد.

کاربردهای چای ایرانی در آشپزی

چای ایرانی، نوشیدنی محبوب و پرطرفدار در کشور ما، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و سنت ایرانی دارد. اما کاربرد چای ایرانی فراتر از یک نوشیدنی گرم لذت‌بخش است. این برگ‌های خوش عطر و طعم می‌توانند به عنوان یک عنصر منحصر به فرد، دنیای آشپزی را تحت تأثیر قرار دهند.

عطر و طعم چای ایرانی در غذاها

چای سیاه ایرانی با توجه به نوع برداشت و میزان فرآوری، طیف وسیعی از طعم‌ها را از گس ملایم تا گس و قابض شدید ارائه می‌دهد. همین ویژگی به آشپز امکان می‌دهد تا متناسب با نوع غذا، از چای ایرانی برای ایجاد طعم‌های خاص استفاده کند. برای مثال:

• اضافه کردن عطر و طعم ملایم: چای بهاره ایرانی که با طعم گس ملایم و عطر گل‌مانند شناخته می‌شود، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای طعم‌دهی ملایم به غذاهای دریایی مانند ماهی و میگو باشد. همچنین، از دم‌نوش رقیق چای بهاره برای خوش‌ عطر کردن انواع برنج و خورشت‌های کم‌ادویه استفاده می‌شود.
• ایجاد طعم قوی‌تر: چای ایرانی که در اواخر فصل بهار یا تابستان برداشت می‌شود، طعم گس و قابض‌تری دارد. این نوع چای برای طعم‌دهی به گوشت‌های قرمز مانند خورشت قورمه‌سبزی یا قیمه مناسب است. همچنین، می‌توان از پودر برگ چای سیاه برای طعم‌دهی به انواع کباب‌ها استفاده کرد.

ته‌دیگ، بخش جدایی‌ناپذیر بسیاری از غذاهای ایرانی است. برای داشتن ته‌دیگی خوش‌رنگ و طعم، می‌توان از دم‌نوش غلیظ چای سیاه استفاده کرد. کافی است پس از ریختن برنج و آب جوش درون قابلمه، مقداری از دم‌نوش غلیظ چای را به صورت یکنواخت روی برنج بریزید. با این روش، ته‌دیگی برشته و خوش‌رنگ با عطر ملایم چای خواهید داشت.

علاوه بر ته‌دیگ، از دم‌نوش رقیق چای سیاه می‌توان برای طعم‌دهی به خود برنج نیز استفاده کرد. این کار باعث می‌شود برنج عطر و طعم ملایمی پیدا کند. برای این منظور، کافی است پس از خیساندن برنج، مقداری دم‌نوش رقیق چای را با آب مخلوط کرده و برنج را درون آن بریزید.

چای ایرانی برای طعم‌دهی به سس‌ها و مارینادها

چای ایرانی می‌تواند به عنوان یک عنصر غیرمنتظره برای ایجاد طعم‌های جدید در سس‌ها و مارینادها مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال، می‌توان از مقداری دم‌نوش چای سیاه در تهیه سس قارچ یا سس‌های مخصوص کباب استفاده کرد. طعم گس ملایم چای باعث متعادل شدن سایر طعم‌ها در سس شده و به آن پیچیدگی می‌بخشد.

علاوه بر این، می‌توان از پودر برگ چای سیاه یا چای سبز ایرانی در تهیه ماریناد گوشت‌ها استفاده نمود. عطر و طعم خاص چای به گوشت نفوذ کرده و باعث لذیذتر شدن آن می‌شود.

چای ایرانی، راز خوشمزگی شیرینی‌جات!

شاید برایتان عجیب باشد، اما چای ایرانی می‌تواند در تهیه انواع شیرینی‌جات نیز کاربرد داشته باشد. برای مثال، از پودر برگ چای سبز یا سیاه به عنوان طعم‌دهنده در تهیه شیرینی‌هایی مانند باقلوا، قطاب و نان خرمایی استفاده می‌شود. طعم ملایم چای با شیرینی این خوراکی‌ها ترکیب شده و باعث ایجاد یک تجربه جدید و لذت‌بخش می‌شود.

همچنین، می‌توان از دم‌نوش غلیظ چای به عنوان بخشی از مواد اولیه در تهیه شربت‌های تزئینی روی شیرینی‌ها استفاده کرد. این کار باعث می‌شود شربت علاوه بر شیرینی، طعم و عطر ملایمی از چای ایرانی داشته باشد.

نکاتی برای استفاده از چای ایرانی در آشپزی

برای بهره‌مندی از حداکثر عطر و طعم چای ایرانی در آشپزی، به نکات زیر توجه کنید:

• از چای ایرانی باکیفیت و ارگانیک استفاده نمایید.
• نوع چای را متناسب با طعم دلخواه خود انتخاب کنید.
• برای طعم‌دهی ملایم از دم‌نوش رقیق و برای طعم قوی‌تر از دم‌نوش غلیظ استفاده کنید.
• پودر برگ چای را به صورت پودر نرم درآورده و سپس به غذا اضافه کنید.

شرایط نگهداری و ماندگاری چای ایرانی

چای ایرانی، نوشیدنی محبوب و پرطرفدار ما ایرانیان است. عطر بی نظیر و طعم دلنشین آن، خستگی را از تن بیرون کرده و حس طراوت و آرامش را به ارمغان می آورد. اما برای داشتن یک فنجان چای اصیل و درجه یک، علاوه بر کیفیت خود چای، نحوه نگهداری آن نیز اهمیت بسزایی دارد. نگهداری صحیح، عطر، طعم و خواص مفید چای را برای مدت طولانی تری حفظ می کند و مانع از فاسد شدن و تغییر طعم آن می شود.

دشمنان اصلی چای ایرانی:

برای اینکه بتوانیم شرایط نگهداری مناسب را برای چای ایرانی فراهم آوریم، ابتدا باید دشمنان اصلی آن را بشناسیم. عوامل مختلفی می توانند کیفیت چای را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عطر، طعم و خواص آن شوند. مهم ترین این عوامل عبارتند از:

• رطوبت: رطوبت بالا، دشمن شماره یک چای خشک به شمار می رود. رطوبت باعث رشد کپک زدگی و باکتری ها شده و طعم و عطر چای را به طور کلی از بین می برد.
• نور مستقیم خورشید: نور مستقیم خورشید به مرور زمان باعث اکسیده شدن چای شده و عطر و طعم آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
• بو: چای خشک به راحتی بوهای محیط را به خود جذب می کند. نگهداری چای در کنار مواد غذایی با بوهای تند، باعث تغییر طعم و ایجاد عطر نامطلوب در چای می شود.
• گرما: گرما باعث تسریع روند اکسیده شدن چای شده و عطر و طعم آن را ضعیف می کند.

بهترین روش های نگهداری چای ایرانی:

حالا که با دشمنان اصلی چای ایرانی آشنا شدیم، می توانیم به سراغ راهکارهای نگهداری مناسب برویم. با رعایت نکات زیر می توانید مدت زمان بیشتری از عطر و طعم بی نظیر چای ایرانی لذت ببرید:

• انتخاب ظرف مناسب: ظروف نگهداری چای خشک باید کاملا دربسته و غیرقابل نفوذ در برابر هوا، رطوبت و بو باشند. ظروف فلزی ضد زنگ (مثل قوطی های استیل) یا ظروف شیشه ای تیره رنگ، گزینه های مناسبی برای نگهداری چای به شمار می روند. از ظروف پلاستیکی برای نگهداری چای خودداری کنید، زیرا ممکن است بو و طعم مواد پلاستیکی به چای منتقل شود.
• جای خشک و خنک: بهترین مکان برای نگهداری چای ایرانی، جایی خشک، خنک و تاریک است. کابینت های آشپزخانه دور از اجاق گاز و فر، یا قفسه های انباری خنک، گزینه های مناسبی هستند. از نگهداری چای در یخچال یا فریزر خودداری کنید. دمای پایین یخچال یا فریزر، طعم و عطر طبیعی چای را تحت تاثیر قرار می دهد و همچنین رطوبت موجود در یخچال ممکن است باعث کپک زدن چای شود.
• مقدار کم: برای حفظ تازگی بهتر است چای را به صورت تدریجی خریداری کنید. خرید مقدار زیادی چای و نگهداری طولانی مدت آن توصیه نمی شود. عطر و طعم چای به مرور زمان و با هر بار باز و بسته شدن درب ظرف، کم کم ضعیف می شود.

مدت زمان ماندگاری چای ایرانی:

با رعایت شرایط نگهداری مناسب، می توانید عطر و طعم چای ایرانی را تا حدود سه الی چهار ماه به خوبی حفظ کنید. در صورتی که از ظروف نگهداری بسیار باکیفیت و کاملا دربسته استفاده کنید، این مدت زمان می تواند تا یک سال نیز افزایش یابد. اما به یاد داشته باشید که هر چه زمان نگهداری چای طولانی تر شود، به تدریج از عطر و طعم آن کاسته می شود.

بهترین راه برای تشخیص تازگی چای، بو کردن آن قبل از دم کردن است. چای تازه دارای عطر مطبوع و قوی است. در صورتی که عطر چای ضعیف شده باشد یا بوی نامطبوعی از آن استشمام شود، بهتر است آن را با چای تازه جایگزین کنید.

• برای حفظ بهتر عطر و طعم چای، بهتر است آن را در برگ های درشت (به اصطلاح کل) خریداری کرده و در منزل به اندازه دلخواه خرد کنید.
• هنگام دم کردن چای، از آب تصفیه شده استفاده کنید. آب با املاح زیاد، طعم چای را تحت تاثیر قرار می دهد.
• قوری چای را با آب جوش گرم کنید تا دمای مناسب برای دم آوری چای فراهم شود.
• برای دم کردن هر لیوان چای، حدود یک قاشق چایخوری چای خشک کافی است. استفاده از مقدار زیاد چای باعث تلخی بیش از حد آن می شود.

با رعایت این نکات ساده می توانید شرایط نگهداری مناسبی برای چای ایرانی فراهم

انواع چای ایرانی

چای، نوشیدنی گرم محبوب ایرانیان است که عطر و طعم دلنشین آن خستگی را از تن می‌زداید. اما آیا می‌دانستید در کنار انواع چای وارداتی، ایران نیز خود تولید کننده برخی از مرغوب‌ترین چای‌های دنیا به شمار می‌رود؟ بله! در مناطق شمالی کشور، به ویژه استان گیلان، انواع چای ایرانی با کیفیت بالا کشت و فرآوری می‌شود.

این مطلب راهنمای جامعی برای شناخت انواع چای ایرانی است. با مطالعه‌ی آن، می‌توانید با دنیای شگفت‌انگیز چای ایرانی آشنا شده و متناسب با ذائقه‌ی خود، بهترین انتخاب را داشته باشید.

انواع چای ایرانی بر اساس فراوری

به طور کلی، انواع چای ایرانی را می‌توان بر اساس شیوه‌ی فرآوری آنها به دو دسته‌ی اصلی تقسیم کرد:

1. چای سیاه ایرانی:

   این نوع چای که محبوب‌ترین چای ایرانی به شمار می‌رود، از کامل‌ترین فرایند اکسیداسیون برگ‌های چای به دست می‌آید. چای سیاه ایرانی دارای رنگ مسی مایل به قرمز، عطر تند و طعم گس ملایمی است.

2. چای سبز ایرانی:

   برخلاف چای سیاه، در فرایند تولید چای سبز، اکسیداسیون برگ‌های چای متوقف می‌شود. به همین دلیل، چای سبز ایرانی رنگ سبز متمایل به زرد داشته، عطر ملایمی دارد و طعم آن گس کمتری نسبت به چای سیاه احساس می‌شود.

انواع چای سیاه ایرانی بر اساس کیفیت

چای سیاه ایرانی بر اساس کیفیت برگ‌های به کار رفته در فرآوری، به سه درجه‌ی کلی تقسیم می‌شود:

1. چای درجه یک ایرانی:

   این چای از جوانه‌ها و برگ‌های لطیف نوک بوته‌ی چای به دست می‌آید. چای درجه یک ایرانی با نام‌های مختلفی همچون چای سرگل، چای ممتاز و چای قلم عرضه می‌شود. این نوع چای، مرغوب‌ترین چای ایرانی بوده و از عطر و طعم فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

2. چای درجه دو ایرانی:

   در تهیه‌ی این چای از برگ‌های بالغ‌تر بوته‌ی چای استفاده می‌شود. چای درجه دو ایرانی با نام‌هایی همچون چای قلم و چای شکسته به بازار عرضه می‌گردد. عطر و طعم این نوع چای نسبت به چای درجه یک ملایم‌تر است.

3. چای درجه سه ایرانی:

   برای تولید چای درجه سه، از ساقه و دیگر ضایعات باقی‌مانده از فرآوری چای‌های دیگر استفاده می‌شود. این نوع چای با نام‌هایی همچون چای چوب و خاکه چای شناخته می‌شود. عطر و طعم چای درجه سه ضعیف است و معمولا به صورت مخلوط با چای‌های دیگر به کار می‌رود.

انواع شناخته‌شده‌ی چای سیاه ایرانی

در میان چای سیاه ایرانی، نام‌های مختلفی وجود دارد که هر یک نشان‌دهنده‌ی ویژگی‌های خاصی از آن چای است. با شناخت این نام‌ها، انتخاب برای مصرف‌کنندگان آسان‌تر خواهد شد:

• چای سرگل: مرغوب‌ترین چای ایرانی است که از جوانه‌های نوک بوته‌ی چای به دست می‌آید. چای سرگل به دلیل داشتن بالاترین میزان عطر و طعم، گران‌ترین چای ایرانی به شمار می‌رود.
• چای ممتاز: از نظر کیفیت، پس از چای سرگل قرار دارد. برای تهیه‌ی چای ممتاز از دو یا سه برگ انتهاییِ نوک بوته‌ی چای استفاده می‌شود. عطر و طعم چای ممتاز نیز بسیار دلنشین است.
• چای قلم: این چای از برگ‌های کامل‌تر بوته‌ی چای به دست می‌آید. چای قلم بسته به اندازه‌ی برگ‌ها به انواع مختلفی همچون چای قلم درشت، چای قلم متوسط و چای قلم ریز تقسیم می‌شود. عطر و طعم چای قلم ملایم‌تر از چای سرگل و ممتاز است.
• چای شکسته: همانطور که از اسم آن پیداست، چای شکسته از برگ‌های شکسته‌ی چای‌های دیگر به دست می‌آید. این چای معمولا از کیفیت پایین‌تری نسبت به انواع دیگر برخوردار است اما به دلیل قیمت مناسب، طرفداران خاص خود را دارد.
• چای باروتی (چای کله مورچه‌ای): این چای از جوانه‌های بسیار ریز و گرد به دست می‌آید. چای باروتی به دلیل دارا بودن سطح تماس بیشتر با آب، زودتر دم می‌کشد. عطر و طعم چای باروتی ملایم است.

نکاتی برای انتخاب چای ایرانی مناسب

اکنون که با انواع چای ایرانی آشنا شدید، هنگام خرید این محصول به چه نکاتی باید توجه کنید؟

• فصل برداشت: بهترین زمان برای خرید چای ایرانی، فصل بهار است. چرا که در این فصل، تازگی و عطر و طعم چای در بالاترین حد خود قرار دارد.

تاریخچه چای ایرانی

چای، نوشیدنی گرم و خوش عطر که امروزه جزئی جدایی ناپذیر از فرهنگ پذیرایی و دورهمی های ایرانیان است، تاریخی جالب و مسیری پر فراز و نشیب را در ایران طی کرده است. در این نوشتار قصد داریم نگاهی به پیشینه ورود و کشت چای در ایران بیاندازیم و تحولات این صنعت را از گذشته تا حال مرور کنیم.

اگرچه زمان دقیق ورود چای به ایران مشخص نیست، اما به نظر می رسد تا پیش از دوران صفویه، نوشیدنی محبوب ایرانیان قهوه بوده است. شواهد تاریخی نشان می دهد قهوه خانه هایی که امروزه می شناسیم، یادگار همان دوران اند و نام خود را از نوشیدنی رایج آن زمان به ارث برده اند.

ورود چای به ایران: از هندوستان تا لاهیجان

درباره ورود چای به ایران روایت های مختلفی وجود دارد. اما بر اساس تحقیقات، به نظر می رسد چای از چین به هندوستان و سپس از طریق تجارت در اواخر دوره صفویه وارد ایران شده است. در این دوره، مصرف چای بیشتر در بین اقشار مرفه جامعه و در پذیرایی های دربار رواج داشت و قهوه همچنان نوشیدنی عموم مردم به شمار می رفت.

نقش کلیدی کاشف السلطنه: پدر چای ایران

گسترش کشت و مصرف چای در ایران با نام محمد میرزا کاشف السلطنه، سرکنسول ایران در هند در دوره قاجار، گره خورده است. کاشف السلطنه با آگاهی از اهمیت اقتصادی و اجتماعی چای، در اواخر دهه ۱۲۷۰ خورشیدی، علی رغم محدودیت ها و مخالفت های موجود، موفق شد مقدار قابل توجهی بذر و نهال چای را از هند به ایران منتقل کند. او با کاشت این بذرها در لاهیجان، گام موثری در آغاز توسعه صنعت چای در ایران برداشت.

از تلاش های اولیه تا رونق صنعت چای

پس از اقدامات کاشف السلطنه، تلاش ها برای توسعه کشت چای در مناطق شمالی ایران، به ویژه گیلان و مازندران، ادامه یافت. در سال ۱۳۰۴ با وضع قانون انحصار قند و شکر و چای و اختصاص درآمد حاصل از آن به توسعه زیرساخت های این صنعت، رونق تازه ای به کشت و تولید چای در ایران بخشیده شد. معافیت مالیاتی برای باغ های چای نیز از دیگر اقدامات حمایتی دولت در آن دوره بود.

تاسیس اولین کارخانه چایسازی و فراز و فرودهای صنعت

سال ۱۳۱۱ نقطه عطفی در تاریخچه چای ایرانی محسوب می شود. در این سال، اولین کارخانه چایسازی ایران در لاهیجان تاسیس شد و زمینه برای تولید صنعتی چای در کشور فراهم گردید. با وجود این، صنعت چای ایران در طول دهه های بعد با فراز و فرودهای متعددی همراه بوده است. جنگ جهانی دوم و نوسانات بازار جهانی چای، از جمله عوامل موثر بر این ناپایداری به شمار می روند.

چای ایرانی امروز: جایگاه در بازار و چشم انداز آینده

در حال حاضر، ایران یکی از تولیدکنندگان چای در منطقه به شمار می رود. استان گیلان همچنان قطب اصلی تولید چای در کشور است و لاهیجان به عنوان پایتخت چای ایران شناخته می شود. چای سیاه ایرانی، به ویژه انواع معطر آن، از محبوبیت بالایی در بین مصرف کنندگان داخلی برخوردار است. با وجود این، صنعت چای ایران همچنان با چالش هایی مانند رقابت با چای وارداتی، کمبود صنایع تبدیلی و نوسانات قیمتی روبرو است.

با نگاهی به تاریخچه چای ایرانی در می یابیم که این نوشیدنی طی سالیان نه چندان دور، مسیری پر فراز و نشیب را طی کرده و از جایگاه یک نوشیدنی اشرافی به نوشیدنی ملی ایرانیان بدل شده است. حمایت از تولیدکنندگان داخلی، ارتقای کیفیت محصول و توسعه صنایع تبدیلی، از جمله راهکارهای موثر برای بهبود جایگاه چای ایرانی در بازار داخلی و خارجی به شمار می رود.